Ai được quyền kiểm tra căn cước công dân

Trong cuộc sống hiện đại, căn cước công dân trở thành một giấy tờ tùy thân không thể thiếu. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về quyền hạn kiểm tra giấy tờ quan trọng này. Vậy, ai được quyền kiểm tra căn cước công dân và trong những trường hợp nào? Câu trả lời sẽ được làm rõ trong bài viết này.

1. Căn cước công dân là gì?

Theo khoản 1 Điều 3 Luật Căn cước công dân 2014 Căn cước công dân là thông tin cơ bản về lai lịch, nhân dạng của công dân theo quy định của Luật này.

2. Ai được quyền kiểm tra căn cước công dân

Việc xuất trình căn cước công dân (CCCD) là một trong những quy định quan trọng mà mỗi công dân cần nắm rõ. Tùy theo từng tình huống, yêu cầu xuất trình CCCD có thể khác nhau, nhưng đều hướng đến mục đích đảm bảo trật tự xã hội và hỗ trợ công tác quản lý của các cơ quan chức năng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về các trường hợp bắt buộc phải xuất trình CCCD, kèm theo những lưu ý quan trọng mà bạn nên biết:

Trường hợp bắt buộc phải xuất trình CCCD

Khi bị cơ quan công an yêu cầu:

Trong quá trình thực thi nhiệm vụ, lực lượng công an có quyền yêu cầu công dân xuất trình CCCD để xác minh danh tính hoặc kiểm tra hành chính. Cụ thể:

• Khi dừng xe kiểm tra giao thông: Nếu bạn đang tham gia giao thông và bị cảnh sát giao thông dừng xe để kiểm tra, việc xuất trình CCCD là bắt buộc. Điều này giúp xác định chính xác danh tính người điều khiển phương tiện và kiểm tra các giấy tờ liên quan khác.
• Khi có yêu cầu kiểm tra giấy tờ tùy thân: Công an có quyền yêu cầu bạn xuất trình CCCD khi thực hiện các nhiệm vụ kiểm tra hành chính, bảo đảm an ninh trật tự, phòng chống tội phạm hoặc khi có các tình huống khẩn cấp khác.

Khi thực hiện các giao dịch hành chính:

Việc xuất trình CCCD là cần thiết khi bạn tham gia vào các giao dịch hành chính, đảm bảo việc xác nhận danh tính và xử lý hồ sơ một cách chính xác:

• Khi làm thủ tục đăng ký kết hôn, khai sinh, cấp hộ chiếu: Trong các thủ tục hành chính này, CCCD đóng vai trò quan trọng trong việc xác minh danh tính của người tham gia, từ đó đảm bảo tính hợp pháp và chính xác của các giấy tờ được cấp.
• Khi thực hiện các giao dịch hành chính khác: CCCD cũng có thể được yêu cầu khi bạn làm các thủ tục khác như đăng ký tạm trú, tạm vắng, làm thủ tục tại cơ quan công quyền, hoặc khi tham gia các dịch vụ công khác.

Khi vào các cơ sở y tế, trường học:

Một số cơ sở y tế và trường học có thể yêu cầu bạn xuất trình CCCD nhằm mục đích quản lý và phục vụ công tác hành chính nội bộ:

• Tại các cơ sở y tế: Khi bạn đến khám bệnh, điều trị hoặc thực hiện các dịch vụ y tế khác, việc xuất trình CCCD có thể được yêu cầu để quản lý thông tin bệnh nhân, đảm bảo sự chính xác trong việc xử lý hồ sơ y tế.
• Tại các trường học: Một số trường học có thể yêu cầu xuất trình CCCD khi bạn đến làm thủ tục nhập học, xác nhận thông tin học sinh hoặc tham gia các hoạt động liên quan đến việc học tập và quản lý học sinh.

Công dân có quyền từ chối cung cấp thông tin cá nhân không liên quan:

Chỉ cung cấp thông tin cần thiết: Khi xuất trình CCCD, bạn chỉ cần cung cấp những thông tin liên quan đến yêu cầu kiểm tra. Các thông tin cá nhân không liên quan, như thông tin tài sản, tình trạng hôn nhân hay các thông tin nhạy cảm khác, bạn có quyền từ chối cung cấp.

Bảo vệ quyền riêng tư: Bạn nên chú ý bảo vệ thông tin cá nhân của mình, tránh cung cấp quá nhiều thông tin không cần thiết, nhằm bảo vệ quyền riêng tư và tránh các tình huống bị lạm dụng thông tin cá nhân.

3. Ai được quyền giữ căn cước công dân

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, thẻ căn cước công dân (CCCD) là một loại giấy tờ tùy thân vô cùng quan trọng, gắn liền với danh tính pháp lý của mỗi cá nhân. Đây là tài sản thuộc về người dân và được pháp luật bảo vệ nghiêm ngặt. Do vậy, việc giữ CCCD của người khác mà không có lý do chính đáng và được pháp luật cho phép là hành vi vi phạm pháp luật, có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho cả người giữ và người bị giữ thẻ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có thể tạm giữ thẻ CCCD của một cá nhân.

Các trường hợp đặc biệt cơ quan nhà nước có thẩm quyền được phép tạm giữ CCCD

Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, việc tạm giữ thẻ CCCD chỉ được phép thực hiện bởi các cơ quan nhà nước có thẩm quyền và trong những tình huống cụ thể nhằm đảm bảo trật tự, an ninh xã hội hoặc phục vụ cho quá trình điều tra, xử lý các vi phạm pháp luật. Cụ thể:

• Cơ quan thi hành án: Khi một cá nhân bị tạm giam, tạm giữ hoặc thi hành án phạt tù, cơ quan thi hành án có thể tạm giữ thẻ CCCD của họ. Điều này nhằm quản lý, giám sát người bị giam giữ và ngăn chặn việc sử dụng thẻ CCCD cho các hoạt động trái phép trong thời gian họ bị giam giữ.
• Cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng: Trong trường hợp một cá nhân bị đưa vào trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc hoặc cơ sở cai nghiện bắt buộc, thẻ CCCD của họ có thể bị tạm giữ để đảm bảo việc quản lý, giáo dục và ngăn chặn các hành vi trốn tránh hoặc vi phạm pháp luật trong quá trình cải tạo, phục hồi.

Trong các trường hợp khác

Ngoài các trường hợp nêu trên, pháp luật Việt Nam không cho phép bất kỳ cá nhân, tổ chức nào giữ thẻ CCCD của người khác. Dưới đây là một số tình huống thường gặp mà người dân cần chú ý để bảo vệ quyền lợi của mình:

• Chủ nhà trọ, công ty, khách sạn: Chủ nhà trọ, công ty hoặc khách sạn không có quyền giữ CCCD của người thuê trọ, người lao động hay khách lưu trú. Việc giữ thẻ CCCD trong những trường hợp này không chỉ vi phạm quyền sở hữu hợp pháp của người dân mà còn có thể gây ra những rủi ro pháp lý cho người giữ thẻ.
• Các tổ chức, cá nhân khác: Tương tự, bất kỳ tổ chức hoặc cá nhân nào, dù là người thân, bạn bè hay đối tác, đều không được phép giữ CCCD của người khác mà không có sự đồng ý của chủ thẻ và không thuộc trường hợp pháp luật cho phép.

Vì sao không nên giữ CCCD của người khác?

Việc giữ CCCD của người khác có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, không chỉ đối với người bị giữ thẻ mà còn đối với chính người giữ thẻ. Dưới đây là những lý do vì sao hành vi này cần phải được tránh:

• Vi phạm pháp luật: Hành vi giữ CCCD của người khác mà không có lý do chính đáng có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ nghiêm trọng của hành vi. Điều này không chỉ gây ra những hậu quả pháp lý mà còn làm ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của người giữ thẻ.
• Lạm dụng thông tin cá nhân: CCCD chứa nhiều thông tin cá nhân quan trọng, bao gồm họ tên, ngày tháng năm sinh, số CCCD, địa chỉ thường trú, và cả ảnh chân dung. Nếu thẻ bị giữ bởi người khác, thông tin này có thể bị lợi dụng cho các hành vi trái pháp luật như lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, hoặc giả mạo danh tính.
• Mất mát, hư hỏng: Khi CCCD không được giữ bởi chủ sở hữu hợp pháp, nguy cơ bị mất mát hoặc hư hỏng là rất cao. Việc mất CCCD không chỉ gây ra phiền toái trong việc xin cấp lại mà còn tiềm ẩn rủi ro bị người khác sử dụng vào mục đích xấu.

Nếu bạn bị giữ CCCD trái phép, bạn nên làm gì?

Trong trường hợp bạn bị giữ CCCD trái phép, hãy thực hiện ngay các bước sau để bảo vệ quyền lợi của mình:

• Yêu cầu trả lại thẻ ngay lập tức: Trước tiên, bạn có quyền yêu cầu người đang giữ thẻ CCCD trả lại ngay lập tức. Hãy giải thích rõ ràng rằng hành vi giữ thẻ là vi phạm pháp luật và bạn có quyền sở hữu hợp pháp đối với thẻ CCCD của mình.
• Thông báo cho cơ quan công an: Nếu người giữ thẻ không trả lại hoặc có biểu hiện từ chối, bạn nên nhanh chóng trình báo với cơ quan công an nơi gần nhất để được hỗ trợ. Cơ quan công an sẽ có trách nhiệm giải quyết và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bạn trong trường hợp này.

4. Trường hợp kiểm tra căn cước công dân

Kiểm tra căn cước công dân (CCCD) là một bước quan trọng và cần thiết trong nhiều tình huống khác nhau, từ các thủ tục hành chính đến các giao dịch dân sự hàng ngày. Việc xác minh CCCD không chỉ giúp đảm bảo rằng thông tin cá nhân của bạn là chính xác mà còn bảo vệ quyền lợi của bạn trong các hoạt động cần sự chứng thực danh tính. Dưới đây là một số trường hợp phổ biến mà bạn có thể cần xuất trình hoặc kiểm tra CCCD:

Thủ tục hành chính

Trong quá trình thực hiện các thủ tục hành chính, CCCD đóng vai trò như một công cụ xác minh danh tính không thể thiếu. Các tình huống cụ thể bao gồm:

• Đăng ký, đổi, cấp lại CCCD: Khi bạn cần làm mới, thay đổi thông tin hoặc cấp lại CCCD do mất hoặc hư hỏng, việc xuất trình CCCD hiện tại là cần thiết để xác minh danh tính và đảm bảo thông tin trên CCCD mới là chính xác. Quá trình này bao gồm việc xác thực các chi tiết cá nhân như họ tên, ngày sinh, và địa chỉ thường trú.
• Làm hộ chiếu: Hộ chiếu là giấy tờ cần thiết cho các chuyến đi quốc tế, và CCCD là một trong những tài liệu bắt buộc phải có khi nộp đơn làm hộ chiếu. Việc kiểm tra CCCD đảm bảo rằng thông tin trên hộ chiếu sẽ khớp với các giấy tờ tùy thân khác, từ đó giúp tránh những rắc rối khi xuất nhập cảnh.
• Đăng ký kết hôn, ly hôn: Khi thực hiện các thủ tục kết hôn hoặc ly hôn, CCCD giúp xác minh tình trạng hôn nhân hiện tại và đảm bảo rằng thông tin cá nhân của các bên liên quan là chính xác. Điều này rất quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp của các giấy tờ hôn nhân và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên.
• Đăng ký xe máy, ô tô: Việc mua xe máy hoặc ô tô đòi hỏi nhiều thủ tục liên quan đến đăng ký phương tiện, và CCCD là tài liệu cần thiết để xác minh danh tính chủ xe. Điều này giúp đảm bảo rằng quyền sở hữu phương tiện được đăng ký đúng người và tránh các tranh chấp pháp lý sau này.
• Mở tài khoản ngân hàng: Khi mở tài khoản ngân hàng, bạn sẽ cần xuất trình CCCD để ngân hàng có thể xác minh danh tính và địa chỉ cư trú của bạn. Đây là bước cần thiết để đảm bảo rằng các thông tin tài chính của bạn được bảo mật và rằng bạn có quyền truy cập vào tài khoản của mình một cách hợp pháp.
• Đăng ký sim điện thoại: Việc đăng ký sim điện thoại, dù là trả trước hay trả sau, đều yêu cầu cung cấp CCCD để xác minh danh tính người dùng. Điều này giúp quản lý và bảo vệ người dùng trong trường hợp xảy ra các sự cố hoặc tranh chấp liên quan đến sim điện thoại.

Giao dịch dân sự

Trong các giao dịch hàng ngày, việc xác minh CCCD có thể xuất hiện trong nhiều tình huống nhằm đảm bảo tính pháp lý và an toàn:

• Mua bán nhà đất: Khi thực hiện giao dịch mua bán nhà đất, CCCD là tài liệu cần thiết để xác minh danh tính của cả bên mua và bên bán. Việc này giúp đảm bảo rằng quyền sở hữu được chuyển nhượng hợp pháp và tránh những rủi ro pháp lý sau khi giao dịch hoàn tất.
• Giao dịch tại các cửa hàng, siêu thị: Đối với những giao dịch có giá trị lớn tại các cửa hàng hoặc siêu thị, bạn có thể được yêu cầu xuất trình CCCD để xác minh danh tính. Điều này thường xảy ra trong các giao dịch liên quan đến mua sắm thiết bị điện tử, đồ gia dụng cao cấp hoặc các sản phẩm có giá trị lớn.
• Thuê phòng trọ, khách sạn: Khi bạn thuê phòng trọ hoặc lưu trú tại khách sạn, CCCD là tài liệu bắt buộc để đăng ký tạm trú. Điều này không chỉ đảm bảo an ninh cho nơi lưu trú mà còn giúp bảo vệ quyền lợi của bạn trong trường hợp xảy ra các vấn đề liên quan đến hợp đồng thuê nhà.

Các trường hợp khác

Ngoài các thủ tục hành chính và giao dịch, CCCD còn cần thiết trong nhiều tình huống khác nhằm đảm bảo an ninh và tuân thủ pháp luật:

• Đi tàu xe: Khi bạn di chuyển bằng tàu xe, đặc biệt là trên các tuyến đường dài, việc xuất trình CCCD có thể là yêu cầu bắt buộc để xác nhận danh tính và bảo đảm an ninh trong suốt hành trình.
• Tham gia các sự kiện: Một số sự kiện, hội nghị, hoặc triển lãm có thể yêu cầu khách tham quan xuất trình CCCD để xác minh danh tính và đảm bảo an ninh cho toàn bộ sự kiện. Điều này đặc biệt quan trọng trong các sự kiện lớn hoặc có sự tham gia của những nhân vật quan trọng.
• Khi bị cơ quan chức năng yêu cầu: Trong một số trường hợp đặc biệt, khi có yêu cầu của cơ quan chức năng, bạn cần xuất trình CCCD để phục vụ cho công tác điều tra hoặc xác minh. Việc này giúp đảm bảo rằng các quy trình pháp lý được thực hiện đúng theo quy định và bảo vệ quyền lợi của bạn trong quá trình điều tra.

5. Câu hỏi thường gặp 

Nhân viên bảo vệ tại các tòa nhà, chung cư có quyền yêu cầu bạn xuất trình căn cước công dân.

Có. Trong một số trường hợp, nhân viên bảo vệ tại các tòa nhà, chung cư có quyền yêu cầu bạn xuất trình căn cước công dân để đảm bảo an ninh, trật tự. Tuy nhiên, việc yêu cầu này phải tuân thủ quy định của pháp luật và không được tùy tiện.

Nhân viên ngân hàng có quyền giữ lại căn cước công dân của bạn khi bạn đến giao dịch?

Không. Nhân viên ngân hàng chỉ được phép yêu cầu bạn xuất trình căn cước công dân để đối chiếu thông tin, không có quyền giữ lại giấy tờ tùy thân của bạn.

Cơ quan hải quan có quyền kiểm tra căn cước công dân của bạn khi bạn qua cửa khẩu?

Có. Cơ quan hải quan có quyền kiểm tra căn cước công dân của bạn để thực hiện các thủ tục xuất nhập cảnh và đảm bảo an ninh quốc gia.

Hy vọng qua bài viết, ACC Đà Nẵng đã giúp quý khách hàng hiểu rõ hơn về vấn đề Ai được quyền kiểm tra căn cước công dân? Đừng ngần ngại hãy liên hệ với ACC Đà Nẵng nếu quý khách hàng có bất kỳ thắc mắc cần tư vấn giải quyết.